Xứ Châu Đốc – An Giang nổi tiếng là vùng đất có nhiều ngôi chùa đẹp và linh thiêng. Trong đó không thể không nhắc đến Chùa Tây An. Chùa Tây An còn được gọi là Tây An Cổ Tự – là một ngôi chùa Phật giáo, thuộc phái Bắc Tông tọa lạc tại ngã ba, dưới chân núi Sam thuộc phường Núi Sam, thành phố Châu Đốc, tỉnh An Giang. Đặc biệt hơn, chùa còn là biểu tượng lịch sử cho sự giao lưu kiến trúc giữa Việt Nam và Ấn Độ.
Chùa Tây An nhìn từ xa
Cách thành phố Châu Đốc khoảng 5km, nằm trong quần thể di tích nổi tiếng ở An Giang là khu du lịch Núi Sam với các địa danh: chùa Tây An, chùa Phước Điền (chùa Hang),lăng Thoại Ngọc Hầu và miếu Bà Chúa Xứ. Đã được Bộ Văn hóa xếp hàng là di tích “kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia” ngày 10 tháng 07 năm 1980 và đã được Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam chính thức công nhận đây là “ngôi chùa có kiến trúc kết hợp phong cách nghệ thuật Ấn Độ và kiến trúc cổ dân tộc đầu tiên tại Việt Nam”.
Màu sắc nổi bật của chùa
Có nhiều ý kiến khác nhau để giải thích về tên “Tây An”. Có ý kiến cho rằng Tây An là ngôi chùa ở phía Tây thành An Giang. Một số khác cho rằng Tây An là thể hiện các yếu tố tạo nên chùa như vật liệu từ Trấn tây, Tây Thành và xây dựng trên đất An Giang. Vài ý kiến cho rằng Tây An là cầu mong bình an cho miền Tây Nam đất nước, với ước muốn vùng đất mới được khai phá từ nay sẽ an cư lạc nghiệp lâu dài.
Theo một số thông tin cho rằng chùa Tây An do một vị quan triều Nguyễn đời Minh Mạng có tên là Nguyễn Nhật An xây dựng năm 1820. Khi được triều đình phái đi Cao Miên, ông đã khấn rằng nếu chuyến đi thành công, khi về sẽ dựng một ngôi chùa thờ Phật tại chân núi Sam. Sau khi xây dựng chùa xong, ông thỉnh vị Hòa thượng đầu tiên có pháp hiệu là Hải Tịnh đến trụ trì. Đến năm 1847 chùa thỉnh thêm một vị Hòa thượng nữa có pháp danh là Pháp Tang đến trụ trì. Ông là một chí sĩ yêu nước, mặc dù mất sớm nhưng ông đã làm được rất nhiều việc như thành lập nhiều trại ruộng quanh vùng Bảy Núi để khẩn hoang, sản xuất và trở thành căn cứ chống Pháp. Ông có rất nhiều đệ tử nổi tiếng như Trần Văn Thành, Tăng Chủ, Đình Tây, Đạo Xuyển,… đó là những người từng một thời làm giặc Pháp phải khiếp sợ vùng Bảy Núi. Ngoài việc tu hành, ông còn có tài làm thuốc trị bệnh cho nhân dân nên sau khi ông mất, người dân ở đây suy tôn Hòa thượng với danh hiệu là Phật thầy Tây An.
Chùa Tây An kể từ thời Phật thầy Pháp Tang trụ trì đến nay đã trải qua 7 đời truyền thừa và qua nhiều lần tu sửa. Kiến trúc ngày nay của chùa được tôn tạo dưới thời Hòa Thượng Bửu Thọ vào năm 1958. Người đã cho xây dựng thêm 3 ngôi lầu cổ, mặt tiền chùa và sửa lại chánh điện, tạo thêm nét kiến trúc phương Đông kết hợp với kiến trúc Ấn Độ. Từ năm 1993 đến nay, Thượng tọa trụ trì Thích Huệ Kỉnh đã tổ chức trùng tu và xây mới nhiều công trình để phục vụ du khách thập phương đến hành hương vào mỗi năm.
Du lịch An Giang, đến với Châu Đốc du khách sẽ được chiêm ngưỡng ngôi chùa Tây An được xây dựng trên nền cao, thoáng rộng trong khuôn viên có diện tích 15.000m2 . Tổng thể công trình kiến trúc chùa Tây An được xây dựng theo lối kiến trúc nghệ thuật cổ xưa của Việt Nam kết hợp cùng với kiến trúc độc đáo của Ấn Độ theo phong cách Nam Bộ.
Chùa có kiến trúc kết hợp giữa Ấn Độ và Việt Nam độc đáo
Toàn bộ chùa được xây dựng bằng gạch ngói và xi măng, trải qua những biến đổi thời gian chùa vẫn giữ nguyên được nét đẹp từ thuở mới được trùng tu. Phía sau là Núi Sam như bức bình phong làm nổi bật ngôi chùa với một màu xanh thẫm. Điểm nhấn ấn tượng nhất của chùa là 3 ngôi cổ lầu nóc tròn hình củ hành, màu sắc sặc sỡ nhưng hài hòa.
Chùa được trang trí rất cầu kỳ tinh xảo
Giống như hầu hết các ngôi chùa, công trình kiến trúc đầu tiên chính là khu vực cổng tam quan. Cổng tam quan được chia làm 3 cửa, cửa ở giữa của cổng tam quan là nơi thờ tụng tượng phật Quan Âm Thị Kính bồng con của Thị Mầu, 2 bên là 2 biển ghi tên của chùa là “Tây An cổ tự”.
Cổng Tam Quan của chùa nổi bật với tượng Quan Âm Thị Kính
Khuôn viên của chùa được xây dựng rất rộng rãi và thoáng mát với nhiều cây xanh. Vừa bước vào bên trong khuôn viên du khách sẽ nhìn thấy một cột cờ rất cao – khoảng chừng 16m. Cùng với đó là hình ảnh 2 chú voi, 1 chú voi trắng 6 ngà và một chú voi đen 2 ngà. Voi trắng chính là điềm báo hạ sinh thái tử Sĩ Đạt Ta (chính là đức phật Thích Ca), voi đen là chú voi ngự có tên gọi là Ô Long – có công giúp triều đình đánh đuổi giặc ngoại xâm.
Hình ảnh 2 chú voi, 1 chú voi trắng 6 ngà và một chú voi đen 2 ngà
Ngay bậc thang chùa có đúc bạch tượng và hắc tượng, vai có đắp nổi hai vị thần tiên ngồi bên trên mặt trăng lưỡi liềm, hai bên là hai hành lang, phân biệt cho tín đồ nam nữ. Phía sau của khuôn viên chùa được xây dựng rất nhiều mộ tháp với kiến trúc vô cùng độc đáo. Được chú ý nhất là khu mộ của ngài Minh Huyên – ngài chính là Phật thầy Tây An. Hàng năm, cứ vào ngày 12/08 âm lịch, hàng ngàn người dân và các tăng ni phật tử trong và ngoài vùng lại đến đây khấn bái rất đông.
Khuôn viên rộng rãi nhiều cây xanh
Khu vực chánh điện là khu nhà rộng và được xây dựng ở chính giữa trong thửa đất của chùa. Ngôi chính điện được xây dựng lớn với 2 tầng mái cong vút. Khác với những ngôi chùa cổ ở miền Bắc, phần mái ngói lợp bằng ngói vảy cá, mái ngói của chùa Tây An được lợp là ngói đại ống. Toàn bộ những cột chống được làm bằng những cột gỗ lớn, sàn nhà được lát bằng gạch đá hoa. Hai bên của khu vực chánh điện là khu lầu chiêng và khu lầu trống được thiết kế theo lối kiến trúc hình tứ giác. Trên đỉnh của điện được trang trí hình ảnh tứ linh: long, lân, quy, phượng vô cùng độc đáo. Từ trên cao, có thể thấy toàn cảnh khu di tích chùa Tây An như một con chim phượng hoàng đang vỗ cánh tung bay.
Chánh điện
Chùa theo phái Đại thừa, có tới 11.270 tượng lớn nhỏ đặt khắp nơi trong chùa. Đa số các tượng này đều được làm bằng danh mộc, chạm trổ công phu và mỹ thuật, tiêu biểu cho nghệ thuật điêu khắc Việt Nam vào TK XIX. Bên cạnh đó, chùa còn có nhiều hoành phi và câu đối có màu sắc rực rỡ. Từ khu vực chính điện, các bạn có thể sang tham quan Đại Hồng chung ở khu vực lầu chuông, Chiếc Đại Hồng chung này được tạc vào năm thứ 32 đời vua Tự Đức (năm 1879).
Bên trong chánh điện có nhiều tượng phật
Nếu du khách không muốn thăm viếng chùa Tây An vào ban ngày vì ngại nắng và khách hành hương đông đúc thì cũng có thể đến tham quan và lễ phật vào buổi tối. Với lối kiến trúc đặt biệt hơn những ngôi chùa khác nên về nhà chùa có cho lắp những cái đèn màu vàng để chiếu sáng làm cho ngôi chùa trở nên uy nghi, trán lệ như những tòa lâu đài lộng lẫy trong màn đêm.
Chùa Tây An lung linh về đêm
Tây An Cổ Tự chính là một trong những điểm du lịch Châu Đốc nổi tiếng mà bất cứ ai đến Châu Đốc đều đã nghe nói đến. Nơi đây khung cảnh thiên nhiên vô cùng đẹp và hữu tình, khiến khách chiêm bái không khỏi thích thú và cảm thấy thư thái. Chùa Tây An , không chỉ có giá trị về nghệ thuật kiến trúc cổ xưa độc đáo mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa – tín ngưỡng tốt đẹp, gắn liền với việc khai hoang, lập ấp của người dân An Giang xưa.
